AI-technologie is doorgedrongen tot alle hoeken van de organisatie. Van operationele processen tot strategische besluitvorming: automatisering en intelligentie ondersteunen steeds meer onderdelen van het werk.
Maar veel van die technologie komt uit de Verenigde Staten. Grote AI-systemen en platforms worden ontwikkeld, gehost en beheerd door Amerikaanse techbedrijven. Denk aan Microsoft, Google, OpenAI, Meta en Amazon.
Voor Europese bedrijven roept dat belangrijke vragen op:
- Hoe zit het met dataveiligheid en privacy?
- Aan welke wetgeving moet je voldoen?
- Hoe behoud je controle over wat AI namens jouw organisatie doet?
In dit artikel leggen we uit waar je op moet letten, welke risico’s er zijn en wat je als organisatie nú al kunt doen.
AI komt (nog steeds) uit Amerika
De meeste AI-tools die nu in gebruik zijn, zijn ontwikkeld in de VS. ChatGPT (OpenAI), Gemini (Google), Copilot (Microsoft), Claude (Anthropic)… Stuk voor stuk Amerikaanse producten. Ze zijn krachtig, toegankelijk en vaak gebruiksvriendelijk. Maar dat heeft een keerzijde.
Amerikaanse technologie betekent ook:
- Amerikaanse juridische regels (zoals de CLOUD Act)
- Amerikaanse normen en waarden (bijvoorbeeld over privacy, winstgerichtheid of bias)
- Amerikaanse machtspositie (waardoor Europese bedrijven afhankelijk worden)
Ook als een AI-model draait op een Europese server, geldt vaak nog steeds Amerikaanse wetgeving, omdat het moederbedrijf in de VS is gevestigd. Dit zorgt voor juridische spanning, vooral met Europese regels zoals de AVG (GDPR).
De belangrijkste risico’s op een rij
Voor Europese organisaties die AI van Amerikaanse herkomst inzetten, vormen de onderstaande vijf risico’s de grootste aandachtspunten.
1. Privacy en datatoegang
De Amerikaanse overheid heeft onder bepaalde voorwaarden toegang tot data van Amerikaanse bedrijven, zelfs als die data fysiek in Europa staat.
Gevolg: je kunt zonder het te weten privacywetgeving schenden (AVG), met reputatie- of financiële schade tot gevolg.
2. Beperkte transparantie
Veel AI-modellen zijn ‘black boxes’. Ze geven wel antwoorden, maar je weet niet precies hoe ze daartoe komen.
Gevolg: je kunt moeilijk uitleggen aan klanten of toezichthouders waarom een AI iets ‘besloot’ – en dat is juist wél vereist onder de AI Act.
3. Afhankelijkheid van grote platforms
AI-tools worden vaak aangeboden als een service via platforms als Azure, AWS of Google Cloud.
Gevolg: als de leverancier iets verandert (voorwaarden, prijzen, toegang), heeft jouw organisatie weinig invloed.
4. Ethische spanningen
AI-modellen zijn getraind op datasets die vaak weinig representatief zijn voor Europese contexten. Dat komt doordat veel van deze data afkomstig is uit Engelstalige bronnen en is gebaseerd op Amerikaanse maatschappelijke, culturele en juridische normen. Dit zorgt ervoor dat AI-systemen minder goed aansluiten bij de diversiteit van talen, gebruiken en regelgeving binnen Europa. Denk bijvoorbeeld aan hoe AI omgaat met privacy, culturele gevoeligheden of lokale terminologie.
Hierdoor kunnen de modellen vertekende antwoorden geven of bepaalde nuances missen die voor Europese gebruikers juist van groot belang zijn. Dit vergroot het risico op vooroordelen, discriminatie of ongelijke behandeling, met name in sectoren waar AI-besluiten directe impact hebben op mensen, zoals in HR-processen, marketingstrategieën en publieke dienstverlening.
5. Beperkt eigenaarschap en controle
Veel bedrijven bouwen hun toepassingen bovenop Amerikaanse AI-modellen, maar hebben geen toegang tot de broncode of trainingsdata.
Gevolg: je hebt minder grip op wat het systeem ‘weet’, ‘vergeet’ of leert.
Wat kun je als organisatie doen?
Je hoeft AI niet te vermijden, maar je moet wel bewuste keuzes maken. Hier zijn zes stappen die je vandaag al kunt zetten:
1. Breng je AI-landschap in kaart
Welke AI-tools gebruikt je organisatie? Waar komen ze vandaan? Welke data gebruiken ze? Wie in je organisatie is er verantwoordelijk voor AI-gebruik? Maak het zichtbaar, zodat je risico’s kunt inschatten.
2. Kies leveranciers zorgvuldig
Let niet alleen op functionaliteit, maar ook op:
- Juridische locatie van het bedrijf
- Dataverwerking en -opslag
- Transparantie en uitlegbaarheid
- Rechten op je eigen data
3. Toets AI op ethiek en inclusie
Stel kritische vragen zoals:
- Is dit systeem eerlijk en transparant voor iedereen?
- Wordt er actief rekening gehouden met bias en ongelijkheid?
- Is er ruimte voor bezwaar of correctie door een mens of organisatie?
Zorg dat je werkt met een ethisch kader of AI-principes die aansluiten bij de waarden en doelstellingen van jouw organisatie.
4. Zorg dat je voldoet aan de regels
De AVG geldt altijd als je persoonsgegevens verwerkt.
De AI Act komt eraan: vooral als je AI inzet in gevoelige domeinen (HR, onderwijs, zorg, overheid), moet je straks voldoen aan extra eisen.
Laat juridische en compliance-teams meedenken vanaf het begin.
5. Bouw interne kennis op
AI is niet alleen een IT-kwestie. Betrek ook HR, communicatie, juridische zaken en beleid. Train teams in bewust gebruik van AI en in het herkennen van risico’s.
6. Wees transparant naar klanten en gebruikers
Gebruik je AI? Vertel het. Leg uit hoe je dat doet, wat de grenzen zijn en hoe mensen vragen kunnen stellen of bezwaar kunnen maken.
Tot slot: technologie is nooit neutraal
AI is krachtig, snel en veelbelovend. Maar het is geen neutrale technologie. De manier waarop AI werkt, en op wie het voordeel heeft, wordt grotendeels bepaald door wie het ontwikkelt en met welk doel.
Als Europese organisatie kun je niet altijd kiezen of je met Amerikaanse AI werkt, maar je kunt wél kiezen hoe. Door bewust in te kopen, risico’s te beperken, wetgeving na te leven en transparantie voorop te stellen, bouw je aan een toekomstbestendige en betrouwbare organisatie.
Vrijblijvend eens kijken of Textmetrics iets voor je is? Vraag gratis een trial aan.